Forum Dla INTELIGENTNYCH

Jak obniÂżyĂŚ ciÂśnienie?

WstĂŞp

Ciœnienie têtnicze jest to ciœnienie wywierane przez krew na œcianki têtnic. Ulega ono ci¹g³ym zmianom, które mo¿emy podzieliÌ na d³ugookresowe, œredniookresowe i krótkookresowe. Problem pojawia siê, gdy nasze ciœnienie nie mieœci siê w przyjêtych normach (zobacz normy). Nadciœnienie têtnicze jest jedn¹ z najczêœciej wystêpuj¹cych chorób uk³adu kr¹¿enia. Podwy¿szone ciœnienie têtnicze to zmora wielu Polaków. Wed³ug statystyk, na nadciœnienie cierpi 8-8,5 mln Polaków. Szacuje siê jednak, ¿e rzeczywista liczba jest wiêksza, gdy¿ wiele osób nie chodzi do lekarza, ani nie kontroluje ciœnienia. O tym, jak du¿a jest skala problemu, niech œwiadczy fakt, ¿e jeszcze kilka lat temu, liczba osób chorych wynosi³a ok. 5 mln. Jest to wiêc drastyczny wzrost, którego nie nale¿y lekcewa¿yÌ. Warto zastanowiÌ siê nad tym czy nasz styl ¿ycia, dieta, aktywnoœÌ fizyczna, leki, itp. nie sprawiaj¹, ¿e znajdujemy siê w grupie podwy¿szonego ryzyka.

Rodzaje nadciÂśnienia

Jak zosta³o wczeœniej wspomniane, samo ciœnienie mo¿emy podzieliÌ ze wzglêdu na czêstotliwoœÌ zmian na trzy kategorie:

1. dÂługookresowe (zwiÂązane z wiekiem, zmianami miaÂżdÂżycowymi, stanem zdrowia itd.)
2. Âśredniookresowe (zwiÂązane ze spoÂżytymi napojami, posiÂłkami, uÂżywkami, aktywnoÂściÂą fizycznÂą, porÂą dnia, itd.)
3. krĂłtkookresowe (w obrĂŞbie cyklu pracy serca)

JeÂśli natomiast mĂłwimy stricte o nadciÂśnieniu, wĂłwczas dzielimy je wg formy, w sposĂłb nastĂŞpujÂący:

1. NadciÂśnienie pierwotne (idiopatyczne) – to najczĂŞÂściej wystĂŞpujÂąca forma nadciÂśnienia. Cierpi na niÂą ok. 90-93% osĂłb majÂących problemy z nadciÂśnieniem. Jej przyczyna nie zostaÂła jeszcze dokÂładnie zbadana. W przypadku pewnych osĂłb wykrywa siĂŞ zaburzenia funkcjonowania oÂśrodka odpowiedzialnego za regulacjĂŞ ciÂśnienia. Przyjmuje siĂŞ, Âże duÂży wpÂływ majÂą tutaj czynniki Âśrodowiskowe oraz genetyczne, czyli np. nerwowa praca, stres, zÂła dieta, obci¹¿enia genetyczne w rodzinie, brak ruchu, itp. Nie ma czegoÂś takiego jak “przepis na nadciÂśnienie”, ale z du¿¹ mocÂą moÂżna stwierdziĂŚ, Âże nadmiar soli oraz otyÂłoœÌ znaczÂąco wpÂływajÂą na rozwĂłj tej choroby. Zaobserwowano, Âże problemy z wagÂą bardzo czĂŞsto idÂą w parze z problemami z ciÂśnieniem krwi.
Problem ten pojawia siĂŞ g³ównie miĂŞdzy 30 a 40 rokiem Âżycia, chociaÂż moÂże pojawiĂŚ siĂŞ w dowolnym momencie. CzĂŞÂściej na nadciÂśnienie pierwotne chorujÂą kobiety. PoczÂątkowe objawy mogÂą byĂŚ mylne, gdyÂż sÂą bardzo ogĂłlne – bĂłl gÂłowy, nerwowoœÌ, krwawienie z nosa czy obniÂżona tolerancja na wysiÂłek. Nieleczona choroba prowadzi do powaÂżnych zmian w ukÂładzie naczyniowym, uszkadza serce i nerki, pomaga rozwijaĂŚ siĂŞ miaÂżdÂżycy, powoduje przerost lewej komory serca i koĂączyĂŚ siĂŞ moÂże zawaÂłem czy udarem. DoœÌ szybko moÂżna jÂą wykryĂŚ badajÂąc regularnie dno oka. We wczesnych fazach moÂże on byĂŚ co prawda prawidÂłowy, ale wraz z postĂŞpem mogÂą bardzo szybko pojawiĂŚ siĂŞ zmiany. Warto wiĂŞc monitorowaĂŚ na bie¿¹co u okulisty ten stan. OczywiÂście warto takÂże mierzyĂŚ regularnie ciÂśnienie i odwiedzaĂŚ lekarza pierwszego kontaktu.
2. NadciÂśnienie tĂŞtnicze wtĂłrne (objawowe) – od powyÂższego ró¿ni siĂŞ tym, Âże nadciÂśnienie moÂże byĂŚ objawem rozpoznanych chorĂłb o znanym pochodzeniu i obrazie klinicznym. PrzyczynÂą mogÂą byĂŚ takÂże skutki uboczne niektĂłrych lekĂłw - warto czytaĂŚ ulotki, aby wiedzieĂŚ, co nam grozi. NajczĂŞÂściej wystĂŞpujÂącÂą postaciÂą nadciÂśnienia wtĂłrnego jest nadciÂśnienie naczyniowo – nerkowe. Ponadto pojawia siĂŞ ono takÂże w chorobach nadnerczy, tj. w guzie chromochÂłonnym rdzenia nadnerczy, zespole Conna i zespole Cushinga. Mimo Âże choroby te nale¿¹ do bardzo rzadkich, to ich objawy sÂą bardzo charakterystyczne, a w porĂŞ rozpoznane mogÂą byĂŚ caÂłkowicie wyleczalne.
3. NadciÂśnienie labilne (utajone) – charakteryzujÂą je duÂże wahania ciÂśnienia. ZwiÂązane jest g³ównie z uÂżywkami, stresem, zwiĂŞkszonÂą aktywnoÂściÂą fizycznÂą, itp. Przy braku tych czynnikĂłw, ciÂśnienie pozostaje w normie, a pod ich wpÂływem znaczÂąco wzrasta. Warto w takim przypadku zgÂłosiĂŚ siĂŞ do lekarza i monitorowaĂŚ ciÂśnienie, gdyÂż problemy te mogÂą byĂŚ zwiastunem choroby nadciÂśnieniowej.
4. NadciÂśnienie tĂŞtnicze w wieku podeszÂłym – W³ókna kolagenowe, z ktĂłrych zbudowane sÂą naczynia krwionoÂśne wraz z upÂływem czasu sztywniejÂą. Wskutek tego ich Âściany tracÂą elastycznoœÌ, stajÂą siĂŞ grubsze, a ÂświatÂło naczyĂą zmniejsza siĂŞ, co prowadzi do nadciÂśnienia. Wraz z wiekiem ciÂśnienie krwi wykazuje tendencje do wzrostu. Wzrost ciÂśnienia z wiekiem czĂŞsto jest tym wiĂŞkszy, im ciÂśnienie byÂło wyÂższe w okresie mÂłodoÂści. Nieznaczny wzrost ciÂśnienia skurczowego w miarĂŞ starzenia siĂŞ jest rzeczÂą zupeÂłnie normalnÂą i nie wymaga leczenia.
5. NadciÂśnienie u kobiet w ci¹¿y – pojawia siĂŞ w ok. 5% przypadkĂłw. Jest czĂŞstym powodem zgonĂłw matek i pÂłodĂłw. UwaÂża siĂŞ Âże nadciÂśnienie wystĂŞpujÂące przed 20 tygodniem ci¹¿y, ma charakter pierwotny, a po 20 tygodniu jest skutkiem ci¹¿y. W stanie przedrzucawkowym objawami jest biaÂłkomocz, obrzĂŞki, zaburzenia krzepniĂŞcia krwi, upoÂśledzenie funkcji wÂątroby i nerek. U kobiet z nadciÂśnieniem wykrytym przed ci¹¿¹, nie jest ono przeszkodÂą do zajÂścia w ci¹¿ê, pod warunkiem, Âże jest to nadciÂśnienie pierwotne o Âłagodnym charakterze z Âłagodnie podwyÂższonym ciÂśnieniem.
6. NadciÂśnienie w okresie przekwitania – Wysokie ciÂśnienie krwi moÂże wystÂąpiĂŚ u kobiety w okresie przekwitania. Spowodowane to jest ró¿nymi dolegliwoÂściami ukÂładu kr¹¿enia. JeÂśli pojawia siĂŞ ono po raz pierwszy u osoby, ktĂłra nie miaÂła wczeÂśniej problemĂłw z nadciÂśnienie, to jest duÂża szansa, iÂż a ono zaledwie przejÂściowy charakter. JednoczeÂśnie warto kontrolowaĂŚ stan zdrowia u lekarza, zwÂłaszcza gdy problem sam nie mija.
7. NadciÂśnienie a Âśrodki antykoncepcyjne – NadciÂśnienie tĂŞtnicze czĂŞÂściej wystĂŞpuje u kobiet, ktĂłre stosujÂą doustne Âśrodki antykoncepcyjne niÂż u kobiet, ktĂłre zapobiegajÂą ci¹¿y w inny sposĂłb. Na wzrost ciÂśnienia majÂą wpÂływ zawarte w tych Âśrodkach hormony, ktĂłre oddziaÂłujÂą na mechanizmy regulujÂące ciÂśnienie krwi. Zazwyczaj po odstawieniu “piguÂłek”, ciÂśnienie normuje siĂŞ doœÌ szybko. JeÂśli nie, to konieczna jest wizyta u specjalisty (najlepiej tego, ktĂłry tabletki przepisaÂł).

Normy ciÂśnienia tĂŞtniczego
•DorosÂły:
o 120 mmHg – ciÂśn. skurczowe (SYS – Systole)
o 80 mmHg – ciÂśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
•Noworodek (do 28 dnia Âżycia):
o 102 mmHg – ciÂśn. skurczowe (SYS – Systole)
o 55 mmHg – ciÂśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)
•Dziecko (1–8 rok Âżycia):
o 110 mmHg – ciÂśn. skurczowe (SYS – Systole)
o 75 mmHg – ciÂśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)

Ciœnienia krwi w aorcie u p³odu wynosi oko³o 30 mmHg w 20 tygodniu ci¹¿y i wzrasta do ok. 45 mmHg w 40 tygodniu ci¹¿y. Œrednie ciœnienie têtnicze krwi u donoszonych noworodków wynosi:
•skurczowe 65–95 mm Hg
•rozkurczowe 30–60 mm Hg

Gdy ciÂśnienie przekracza 140/90 mm Hg u dorosÂłego czÂłowieka, moÂżemy mĂłwiĂŚ o nadciÂśnieniu.

Jak leczyĂŚ nadciÂśnienie?

Badania wykaza³y, ¿e nawet niewielkie obni¿enie ciœnienia krwi mo¿e zmniejszyÌ ryzyko udaru o 35-45%, a ryzyko choroby serca o 20-25%. Zmniejszenie masy cia³a, przy nadwadze, o 10 kg obni¿a skurczowe ciœnienie krwi o 5-20 mm Hg, a ograniczenie spo¿ycia soli do 4,35-6 g/dobê powoduje przeciêtny spadek ciœnienia têtniczego o 2-8 mm Hg, natomiast regularna aktywnoœÌ fizyczna pozwala obni¿yÌ ciœnienie têtnicze o 4-9 mm Hg.

W przypadku lekkiego nadciœnienia warto, przed podjêciem kuracji farmakologicznej, spróbowaÌ zmieniÌ swój styl ¿ycia, dietê, zwiêkszyÌ aktywnoœÌ fizyczn¹, popracowaÌ nad nerwami, itd.

1. Wyklucz napoje energetyzujÂące i kawĂŞ, gdyÂż kofeina podnosi ciÂśnienie.
2. ZrzuĂŚ zbĂŞdne kilogramy i popraw dietĂŞ. Przy nadwadze zachodzÂą problemy z gospodarkÂą hormonalnÂą, przemianÂą wapnia i glukozy.
3. Rusz siê! Uprawianie sportów poprawia wydolnoœÌ ca³ego organizmu i narz¹dów, a tak¿e poprawia elastycznoœÌ naczyù krwionoœnych
4. Zredukuj stres. Bardzo waÂżnym czynnikiem podwyÂższajÂącym ciÂśnienie jest stres. JesteÂśmy wrĂŞcz otoczeni przez czynniki stresogenne – praca, rodzina, spoÂłeczeĂąstwo, obowiÂązki, itp. Uprawianie sportĂłw jest dobrym czynnikiem rozÂładowujÂącym napiĂŞcie. Warto takÂże poczytaĂŚ ksi¹¿kĂŞ, wybraĂŚ siĂŞ na spacer w ustronne miejsce, poÂżartowaĂŚ czy nawet porozmawiaĂŚ z kimÂś o problemach (“wylaĂŚ je z siebie”).
5. Alkohol, papierosy i narkotyki w kÂąt. UÂżywki bardzo mocno wpÂływajÂą na ciÂśnienie i na pewno nie pomogÂą Ci w walce z nim.

Gdy nadciœnienie siê niebezpiecznie zwiêksza lub powy¿sze metody nie pomagaj¹, nastêpnym krokiem jest wizyta u lekarza, który zapewne w³¹czy leki.

Do dyspozycji jest kilka du¿ych grup leków hipotensyjnych, które s¹ dobierane w zale¿noœci od wysokoœci ciœnienia, chorób wspó³istniej¹cych (cukrzyca, choroba wieùcowa, choroby nerek, astma), wieku, zawodu, trybu ¿ycia, etc. Leczenie mo¿e opieraÌ siê na monoterapii, czyli na jednym leku, ale bardzo czêsto pacjentowi przepisuje siê dwa lub wiêcej leków, wykorzystuj¹c przy tym synergizm ich dzia³ania. Jest to tzw. leczenie skojarzone. Cele leczenia nadciœnienia têtniczego to:
- stabilizacja, czyli osiÂągniĂŞcie “optymalnego” lub “prawidÂłowego” ciÂśnienia krwi,
- redukcja wystĂŞpowania powikÂłaĂą narzÂądowych,
- przedÂłuÂżenie Âżycia.

Zgodnie z zaleceniami WHO/ISH z 1999 r., do leków pierwszego rzutu w leczeniu nadciœnienia têtniczego nale¿¹:
- leki moczopĂŞdne (diuretyki),
- leki blokujÂące receptory beta-adrenergiczne (beta-blokery),
- leki blokujÂące receptory alfa-adrenergiczne (alfa-blokery),
- blokery kanaÂłu wapniowego (antagoniÂści wapnia),
- inhibitory konwertazy angiotensyny,
- antagoniÂści receptorĂłw angiotensyny II.


Dla kobiet w ci¹¿y, przewa¿nie stosuje siê nastêpuj¹cy schemat:
•w pierwszej kolejnoÂści metyldopa i/lub hydralazyna
•póŸniej beta-blokery kardioselektywne i labetolol – opóŸniajÂą niestety rozwĂłj pÂłodu
•jeÂśli nadciÂśnienie pojawiÂło siĂŞ przed ci¹¿¹ i byÂło leczone werapamilem lub lekami moczopĂŞdnymi, to moÂżna zazwyczaj kontynuowaĂŚ przyjmowanie tych lekĂłw
•stosowanie inhibitorĂłw konwertazy angiotensyny i antagonistĂłw receptora AT1 jest przeciwwskazane zwÂłaszcza w II i III trymestrze ci¹¿y, ze wzglĂŞdu na moÂżliwoœÌ teratogennego dziaÂłania i moÂżliwoÂści wystÂąpienia maÂłowodzia lub ostrej niewydolnoÂści nerek u pÂłodu (podobnie z antagonistami wapnia (dilzem i pochodne dihydropirydyny)


Jak wykrywaĂŚ nadciÂśnienie tĂŞtnicze?
•Kontrola ciÂśnienia tĂŞtniczego – raz dziennie. Pomiary najlepiej wykonywaĂŚ rano, w poÂłudnie lub wieczorem. Warto zaÂłoÂżyĂŚ sobie zeszyt, w ktĂłrym bĂŞdziesz notowaÂł wartoÂści swojego ciÂśnienia – uÂłatwi to lekarzowi dobĂłr odpowiedniej dawki lekĂłw. PamiĂŞtaj, aby wybraĂŚ konkretnÂą porĂŞ i regularnie zapisywaĂŚ wyniki. Warto od czasu do czasu mierzyĂŚ ciÂśnienie takÂże w innych porach dnia.
•Wykonuj regularne badanie dna oka – nadciÂśnienie tĂŞtnicze powoduje zmiany w siatkĂłwce (tzw. retinopatia nadciÂśnieniowa);
•Okresowo naleÂży oznaczyĂŚ we krwi stĂŞÂżenie potasu, sodu, kreatyniny. Warto od czasu do czasu poprosiĂŚ lekarza rodzinnego o skierowanie na te badania.
•Badanie ogĂłlne (obecnoœÌ mikroalbuminurii) i posiew moczu.
•EKG
•Kontrola poziomu cholesterolu caÂłkowitego i frakcji: LDL, HDL, oraz trĂłjglicerydĂłw.


ArtykuÂł ma charakter przekrojowy i informacyjny. W Âżadnym wypadku nie moÂże zastĂŞpowaĂŚ leczenia i profilaktyki zaleconej przez lekarza! Autor nie ponosi Âżadnej odpowiedzialnoÂści w obliczu stosowania powyÂższych rad.