Forum Dla INTELIGENTNYCH

II. — STRUKTURY DUSZPASTERSTWA RODZIN

DziaÂłalnoœÌ duszpasterska jest zawsze dynamicznym wyrazem rzeczywistoÂści KoÂścioÂła, zaangaÂżowanego w swÂą zbawczÂą misjĂŞ. TakÂże, jeÂśli idzie o duszpasterstwo rodzin — specyficznÂą i szczegĂłlnÂą formĂŞ duszpasterstwa — jego ÂźrĂłdÂłem i odpowiedzialnym inicjatorem jest sam KoÂśció³, dziaÂłajÂący poprzez swoje struktury i swych pracownikĂłw.
WspĂłlnota koÂścielna a w szczegĂłlnoÂści parafia

70. WspĂłlnota zbawiona a jednoczeÂśnie i zbawiajÂąca — KoÂśció³ — musi byĂŚ tu rozpatrywany w swoim podwĂłjnym wymiarze: uniwersalnym i partykularnym. Ten ostatni wyraÂża siĂŞ i aktualizuje we wspĂłlnocie diecezjalnej, podzielonej duszpastersko na mniejsze wspĂłlnoty, wÂśrĂłd ktĂłrych ze wzglĂŞdu na szczegĂłlnÂą waÂżnoœÌ, wyró¿nia siĂŞ parafia.

Komunia z Koœcio³em Powszechnym nie niszczy, lecz zabezpiecza i rozwija spoistoœÌ i odrêbnoœÌ Koœcio³ów partykulamych; te ostatnie pozostaj¹ podmiotem dzia³aj¹cym, bardziej bezpoœrednim i skutecznym w realizacji duszpasterstwa rodzin. W tym znaczeniu ka¿dy Koœció³ lokalny, dok³adniej, ka¿da wspólnota parafialna winna lepiej sobie uœwiadomiÌ ³askê i odpowiedzialnoœÌ, które otrzymuje od Pana dla rozwijania duszpasterstwa rodzin. ¯aden program duszpasterstwa organicznego nie mo¿e nigdy, na ¿adnym poziomie, pomin¹Ì duszpasterstwa rodzin.

W œwietle takiej odpowiedzialnoœci nale¿y równie¿ pojmowaÌ wa¿noœÌ odpowiedniego przygotowania tych, którzy bêd¹ specjalnie zaanga¿owani w tego typu apostolstwie. Kap³ani, zakonnicy i zakonnice ju¿ od pocz¹tku swojej formacji winni byÌ kierowani i stopniowo oraz odpowiednio kszta³towani do swych przysz³ych zadaù. Wœród ró¿nych inicjatyw pragnê z zadowoleniem wymieniÌ za³o¿ony niedawno w Rzymie, przy Papieskim Uniwersytecie Lateraùskim, Instytut poœwiêcony studium problemów rodziny. Równie¿ w niektórych diecezjach powsta³y tego rodzaju Instytuty. Niech biskupi do³o¿¹ staraù, a¿eby jak najwiêcej kap³anów przed podjêciem obowi¹zków w parafii odby³o kursy specjalizacyjne. Gdzie indziej kursy formacyjne s¹ organizowane okresowo przy Wy¿szych Instytutach studiów teologicznych i pastoralnych. Niech te inicjatywy spotkaj¹ siê z zachêt¹, poparciem, niech bêdzie ich coraz wiêcej i, oczywiœcie, niech bêd¹ otwarte tak¿e dla œwieckich, którzy wnios¹ w nie swój wk³ad pracy zawodowej (lekarskiej, prawniczej, psychologicznej, spo³ecznej, wychowawczej) celem przyjœcia z pomoc¹ rodzinie.
Rodzina chrzeÂścijaĂąska

71. Lecz przede wszystkim uznane byÌ musi szczególne miejsce, które na mocy ³aski sakramentalnej nale¿y siê w tej dziedzinie pos³annictwu ma³¿onków i rodzin chrzeœcijaùskich. Takie pos³annictwo ma s³u¿yÌ budowaniu Koœcio³a, wznoszeniu Królestwa Bo¿ego w dziejach. Wyp³ywa to z aktu uleg³ego pos³uszeùstwa Chrystusowi Panu, On bowiem udziela ma³¿onkom chrzeœcijaùskim, moc¹ ma³¿eùstwa podniesionego do godnoœci sakramentu, specjalnego apostolskiego mandatu, posy³aj¹c ich jako robotników do swojej winnicy, a w sposób szczególny na pole ¿ycia rodzinnego.

Dzia³aj¹ oni tam w komunii i we wspó³pracy z innymi cz³onkami Koœcio³a, którzy tak¿e anga¿uj¹ siê w sprawy rodziny, ofiarowuj¹c swoje dary i pos³ugi. Takie apostolstwo bêdzie rozwija³o siê przede wszystkim we w³asnej rodzinie przez œwiadectwo uk³adania wszystkich dziedzin ¿ycia zgodnie z prawem Bo¿ym, przez chrzeœcijaùskie wychowanie dzieci, wspomaganie ich dojrzewania w wierze, przez wychowanie do czystoœci, przez przygotowanie do ¿ycia, przez czuwanie, by uchroniÌ je przed niebezpieczeùstwami ideologicznymi i moralnymi, które czêsto im zagra¿aj¹, przez stopniowe i odpowiedzialne wprowadzanie ich we wspólnotê koœcieln¹ i obywatelsk¹, przez pomoc i radê w sprawie wyboru powo³ania, przez wzajemne pomaganie sobie cz³onków rodziny dla wspólnego ludzkiego i chrzeœcijaùskiego wzrostu itd. Nastêpnie, apostolstwo rodziny bêdzie promieniowaÌ czynami mi³oœci duchowej i materialnej wobec innych rodzin, zw³aszcza najbardziej potrzebuj¹cych pomocy i podtrzymania, wobec ubogich, chorych, starszych, upoœledzonych, sierot, wdów, opuszczonych ma³¿onków, matek niezamê¿nych i tych, które w trudnych sytuacjach doœwiadczaj¹ pokusy usuniêcia owocu ich ³ona, itp.
Stowarzyszenia rodzin dla rodzin

72. Wci¹¿ pozostajÂąc w krĂŞgu KoÂścioÂła, ktĂłry jest podmiotem odpowiedzialnym za duszpasterstwo rodzin, naleÂży przypomnieĂŚ ró¿ne ugrupowania wiernych, w ktĂłrych ujawnia siĂŞ i Âżyje w pewnej mierze tajemnica KoÂścioÂła Chrystusowego. NaleÂży zatem uznaĂŚ i oceniĂŚ — kaÂżdÂą zaleÂżnie od jej cech charakterystycznych, celĂłw, odrĂŞbnoÂści i wÂłasnych metod — rozmaite wspĂłlnoty koÂścielne, ró¿ne grupy i liczne ruchy, zaangaÂżowane na ró¿ny sposĂłb, z ró¿nego tytuÂłu i na ró¿nych poziomach w duszpasterstwie rodzin.

Dlatego Synod wyraÂźnie uznaÂł za poÂżyteczny wkÂład takich stowarzyszeĂą chrzeÂścijaĂąskiej doskonaÂłoÂści, formacji i apostolatu. Zadaniem ich bĂŞdzie rozbudzanie w wiernych Âżywego poczucia solidarnoÂści, uÂłatwianie prowadzenia Âżycia inspirowanego EwangeliÂą i wiarÂą KoÂścioÂła, ksztaÂłtowanie sumieĂą wedÂług chrzeÂścijaĂąskich wartoÂści, a nie wedÂług opinii publicznej, zachĂŞcanie do dzieÂł wzajemnej miÂłoÂści oraz miÂłoÂści do innych w duchu owego otwarcia, ktĂłry sprawia, Âże rodzina chrzeÂścijaĂąska staje siĂŞ prawdziwie ÂźrĂłdÂłem ÂświatÂła i zdrowym zaczynem dla innych rodzin.

Jest równie¿ wskazane, a¿eby rodziny chrzeœcijaùskie w ¿ywym poczuciu wspólnego dobra czynnie anga¿owa³y siê na ka¿dym poziomie w inne stowarzyszenia, nie koœcielne. Niektóre z takich stowarzyszeù zajmuj¹ siê ochron¹, przekazywaniem i pielêgnowaniem zdrowych wartoœci etycznych i kulturowych danych ludów, rozwojem osoby ludzkiej, opiek¹ lekarsk¹, prawn¹ i socjaln¹ matki i dziecka, s³usznym awansem kobiety i walk¹ z tym, co ubli¿a jej godnoœci, wzrostem wzajemnej solidarnoœci, poznaniem problemów zwi¹zanych z odpowiedzialn¹ regulacj¹ p³odnoœci wed³ug metod naturalnych, odpowiadaj¹cych godnoœci ludzkiej i nauce Koœcio³a. Inne d¹¿¹ do budowania œwiata sprawiedliwszego i bardziej ludzkiego, do postêpu w zakresie s³usznych praw, które sprzyja³yby w³aœciwemu porz¹dkowi spo³ecznemu, przy pe³nym poszanowaniu godnoœci i ka¿dej s³usznej wolnoœci jednostki i rodziny, na poziomie narodowym albo miêdzynarodowym, do wspó³pracy ze szko³¹ i innymi instytucjami, uzupe³niaj¹cymi wychowanie dzieci itd.
III. — PRACOWNICY DUSZPASTERSTWA RODZIN

Obok rodziny — ktĂłra jest przedmiotem, ale i sama w sobie podmiotem duszpasterstwa rodzin — przypomnieĂŚ trzeba takÂże o innych najwaÂżniejszych pracownikach tego szczegĂłlnego odcinka.
Biskupi i kapÂłani

73. PierwszÂą osobÂą odpowiedzialnÂą za duszpasterstwo rodzin w diecezji jest biskup. Jako ojciec i pasterz winien szczegĂłlnie troszczyĂŚ siĂŞ o tĂŞ dziedzinĂŞ duszpasterstwa, bez wÂątpienia pierwszoplanowÂą. Musi poÂświĂŞciĂŚ jej swe zainteresowanie, troskĂŞ i czas, zapewniĂŚ jej ludzi i Âśrodki; nade wszystko jednak winien okazywaĂŚ osobiste poparcie rodzinom i tym wszystkim, ktĂłrzy w ró¿nych strukturach diecezjalnych pomagajÂą mu w duszpasterstwie rodzin. BĂŞdzie szczegĂłlnie leÂżaÂło mu na sercu uczynienie wszystkiego, aÂżeby jego diecezja stawaÂła siĂŞ coraz bardziej prawdziwÂą „rodzinÂą diecezjalnÂą”, wzorem oraz ÂźrĂłdÂłem nadziei dla tych wszystkich rodzin, ktĂłre do niej nale¿¹. W tym kontekÂście naleÂży widzieĂŚ utworzenie Papieskiej Rady do spraw Rodziny: fakt ten ukazuje, jak wielkÂą wagĂŞ przywiÂązujĂŞ do duszpasterstwa rodzin w Âświecie. JednoczeÂśnie zaÂś Rada jest skutecznym narzĂŞdziem wspierania tego duszpasterstwa i rozwijania go na wszystkich szczeblach.

Biskupi pos³uguj¹ siê w szczególny sposób kap³anami, których zadanie, jak wyraŸnie podkreœli³ Synod, stanowi istotn¹ czêœÌ pos³ugiwania Koœcio³a na rzecz ma³¿eùstwa i rodziny. To samo trzeba powiedzieÌ o tych diakonach, którym ewentualnie zosta³aby powierzona ta dziedzina duszpasterstwa.

OdpowiedzialnoœÌ ich rozciÂąga siĂŞ nie tylko na kwestie moralne i liturgiczne, ale takÂże na problemy o charakterze osobistym i spoÂłecznym. MajÂą oni byĂŚ oparciem dla rodziny w jej trudnoÂściach i cierpieniach; towarzyszÂąc jej czÂłonkom, majÂą pomagaĂŚ im w widzeniu Âżycia w Âświetle Ewangelii. Warto tu przypomnieĂŚ, Âże w peÂłnieniu takiej misji — jeÂśli dokonuje siĂŞ to z naleÂżytym rozeznaniem i w duchu prawdziwie apostolskim — kaÂżdy z nich znajdzie nowe bodÂźce i duchowe energie takÂże dla wÂłasnego powoÂłania i dla speÂłnianej przez siebie posÂługi.

Kap³an czy diakon, po odpowiednim okresie gruntownego przygotowania do takiego apostolatu, winien zawsze odnosiÌ siê do rodzin jak ojciec, brat, pasterz i nauczyciel, wspomagaj¹c je œrodkami ³aski i oœwiecaj¹c œwiat³em prawdy. Zatem ich nauka i rady winny zawsze pozostawaÌ w pe³nej zgodnoœci z autentycznym Magisterium Koœcio³a, a¿eby w ten sposób pomaga³y Ludowi Bo¿emu w wyrobieniu sobie prawid³owego zmys³u wiary, który ma byÌ potem stosowany w praktyce ¿yciowej. Ta wiernoœÌ Magisterium równie¿ pozwoli kap³anom usilnie troszczyÌ siê o jednoœÌ ich os¹dów, a¿eby wiernym oszczêdziÌ niepokojów sumienia.

Duszpasterze i Âświeccy uczestniczÂą w KoÂściele w posÂłannictwie prorockim Chrystusa: Âświeccy — dajÂąc sÂłowem i Âżyciem chrzeÂścijaĂąskim Âświadectwo wierze; duszpasterze zaÂś — rozpoznajÂąc, co w tym Âświadectwie jest wyrazem zdrowej wiary, a co ze ÂświatÂłem wiary jest mniej zgodne; natomiast rodzina uczestniczy w tym posÂłannictwie jako wspĂłlnota chrzeÂścijaĂąska, poprzez swĂłj szczegĂłlny udziaÂł i Âświadectwo wiary. TakÂże w ten sposĂłb nawiÂązuje siĂŞ dialog pomiĂŞdzy pasterzami i rodzinami. WielkÂą pomocÂą w tym dialogu mogÂą byĂŚ teologowie i znawcy problemĂłw rodzinnych, wyjaÂśniajÂąc dokÂładnie treœÌ Magisterium KoÂścioÂła i treœÌ doÂświadczenia Âżycia rodzinnego. Magisterium w ten sposĂłb zostanie lepiej zrozumiane i otworzy siĂŞ droga dla jego stopniowego rozwoju. Dobrze jest jednak tu przypomnieĂŚ, Âże ustalanie bliÂższej i obowiÂązujÂącej normy w doktrynie wiary — takÂże w stosunku do problemĂłw rodziny — naleÂży do kompetencji Magisterium hierarchicznego. Wolne od niejasnoÂści stosunki pomiĂŞdzy teologami, ekspertami w dziedzinie problemĂłw rodzinnych i Magisterium przyczyniajÂą siĂŞ w niemaÂłym stopniu do prawidÂłowego rozumienia wiary i do rozwijania — w jej granicach — sÂłusznego pluralizmu.
Zakonnicy i zakonnice

74. Pierwszym, podstawowym i swoistym wyrazem wkÂładu, ktĂłry zakonnicy, zakonnice i w ogĂłle osoby konsekrowane mogÂą wnieœÌ w apostolstwo rodzin, jest wÂłaÂśnie ich konsekracja Bogu, dziĂŞki ktĂłrej „przypominajÂą wszystkim wyznawcom ... owe przedziwne zaÂślubiny ustanowione przez Boga, a majÂące objawiĂŚ siĂŞ w peÂłni w przyszÂłym Âświecie, mocÂą ktĂłrych KoÂśció³ ma Chrystusa jako jedynego OblubieĂąca”169. SÂą oni Âświadkami tej uniwersalnej miÂłoÂści, ktĂłra poprzez czystoœÌ przyjĂŞtÂą dla KrĂłlestwa niebieskiego czyni ich zawsze gotowymi do ofiarnego poÂświĂŞcenia siĂŞ sÂłuÂżbie BoÂżej i dzieÂłu apostolstwa.

St¹d te¿ p³ynie mo¿liwoœÌ rozwiniêcia przez zakonników, zakonnice, cz³onków Instytutów œwieckich lub innych Instytutów doskona³oœci, pojedynczych czy stowarzyszonych, s³u¿by rodzinom. Czyni¹ to, otaczaj¹c szczególn¹ trosk¹ dzieci, zw³aszcza opuszczone, niechciane, osierocone, ubogie czy upoœledzone; odwiedzaj¹c rodziny i opiekuj¹c siê chorymi; utrzymuj¹c stosunki, oparte na szacunku i mi³oœci z rodzinami niepe³nymi, z rodzinami bêd¹cymi w trudnoœciach lub rozbitymi; ofiarowuj¹c swoj¹ pracê wychowawcz¹ i poradnictwo w przygotowaniu m³odych do ma³¿eùstwa oraz pomagaj¹c ma³¿onkom w przygotowaniu ich do odpowiedzialnego rodzicielstwa; otwieraj¹c ze szczer¹ i serdeczn¹ goœcinnoœci¹ drzwi swoich domów, aby rodziny jako cz³onkowie wiêkszej rodziny Bo¿ej mog³y tam odnaleŸÌ odczucie Boga, smak modlitwy i skupienia, konkretny przyk³ad ¿ycia w mi³oœci i radoœci braterskiej.

ChciaÂłbym do³¹czyĂŚ bardzo usilne wezwanie skierowane do osĂłb odpowiedzialnych za Instytuty Âżycia konsekrowanego, aÂżeby zechciaÂły uznaĂŚ — zawsze przy naleÂżnym poszanowaniu wÂłasnego, pierwotnego charyzmatu — apostolstwo zwrĂłcone do rodzin za jedno z pierwszorzĂŞdnych zadaĂą, ktĂłre w dzisiejszej sytuacji staÂło siĂŞ sprawÂą bardzo naglÂącÂą.
SpecjaliÂści Âświeccy

75. Wiele pomĂłc mogÂą rodzinom ci specjaliÂści Âświeccy (lekarze, prawnicy, psychologowie, pracownicy spoÂłeczni, doradcy, itp.), ktĂłrzy czy to indywidualnie, czy w ró¿nych stowarzyszeniach lub akcjach sÂłu¿¹ im poprzez naÂświetlanie spraw, radĂŞ, wskazywanie kierunku, oparcie. MoÂżna do nich zastosowaĂŚ uwagi, ktĂłre miaÂłem sposobnoœÌ skierowaĂŚ do Federacji Poradnictwa Rodzinnego o inspiracji katolickiej: „To wasze zadanie sÂłusznie moÂżna nazwaĂŚ posÂłannictwem, bowiem tak szlachetne sÂą cele, ktĂłrym sÂłuÂży i tak decydujÂące dla dobra spoÂłeczeĂąstwa, a nawet wspĂłlnoty chrzeÂścijaĂąskiej, sÂą jej wyniki ... Wszystko, co zdoÂłacie uczyniĂŚ, by pomĂłc rodzinie jest z natury rzeczy skierowane ku osiÂągniĂŞciom, ktĂłre przekraczajÂąc swĂłj wÂłasny krÂąg, bĂŞdÂą miaÂły wpÂływ rĂłwnieÂż na inne osoby i wycisnÂą piĂŞtno na spoÂłeczeĂąstwie. PrzyszÂłoœÌ Âświata i KoÂścioÂła idzie poprzez rodzinĂŞ”170.
Odbiorcy i pracownicy ÂśrodkĂłw przekazu spoÂłecznego

76. Kilka s³ów naleÂży poÂświĂŞciĂŚ tej tak waÂżnej w nowoczesnym Âżyciu dziedzinie. Wiadomo, Âże Âśrodki przekazu spoÂłecznego „oddziaÂłujÂą na psychikĂŞ odbiorcĂłw tak pod wzglĂŞdem uczuciowym i intelektualnym, jak moralnym, a nawet religijnym”, zwÂłaszcza mÂłodych171. MogÂą zatem mieĂŚ dobroczynny wpÂływ na Âżycie i zwyczaje rodzin oraz na wychowanie dzieci, lecz jednoczeÂśnie kryjÂą „zasadzki i niebezpieczeĂąstwa, ktĂłrych nie naleÂży lekcewaÂżyĂŚ”172, i mogÂą staĂŚ siĂŞ nosicielami — czasem zrĂŞcznie i systematycznie manewrowanymi, co niestety zdarza siĂŞ w ró¿nych krajach Âświata — ideologii rozkÂładajÂących i znieksztaÂłcajÂących poglÂądy na Âżycie, rodzinĂŞ, religiĂŞ, moralnoœÌ, nie szanujÂących prawdziwej godnoÂści i przeznaczenia czÂłowieka.

NiebezpieczeĂąstwo to jest tym realniejsze, im bardziej dzisiejszy „sposĂłb Âżycia — zwÂłaszcza w krajach bardziej uprzemysÂłowionych — prowadzi rodziny ... do tego, Âże zrzucajÂą z siebie odpowiedzialnoœÌ wychowawczÂą wobec ÂłatwoÂści ucieczki od niej (w domu reprezentowanej zwÂłaszcza przez telewizjĂŞ i pewne wydawnictwa), znajdujÂąc sposĂłb na wypeÂłnienie czasu ... dzieci i mÂłodzieÂży”173. StÂąd „obowiÂązek szczegĂłlnej ochrony dzieci i mÂłodzieÂży przed «agresjami», ktĂłrym podlegajÂą rĂłwnieÂż ze strony ÂśrodkĂłw przekazu” i dbania o to, by ich uÂżywanie w rodzinie byÂło dokÂładnie regulowane. Tak samo rodzinie musi leÂżeĂŚ na sercu szukanie dla wÂłasnych dzieci takÂże innych, zdrowszych rozrywek, poÂżyteczniejszych, ksztaÂłtujÂących fizycznie, moralnie i psychicznie „dla nadania wartoÂści wolnemu czasowi mÂłodzieÂży oraz dla wÂłaÂściwego ukierunkowania jej energii”174.

Z uwagi na to, Âże Âśrodki spoÂłecznego przekazu — na rĂłwni ze szko³¹ i Âśrodowiskiem — wpÂływajÂą czĂŞsto i to w znacznej mierze na formacjĂŞ dzieci, rodzice, jako odbiorcy, powinni sami uczestniczyĂŚ w korzystaniu z umiarem, krytycznie, czujnie i roztropnie z tych ÂśrodkĂłw, a zdajÂąc sobie sprawĂŞ z tego, jaki wpÂływ wywierajÂą one na dzieci, wpajaĂŚ w nie zasady, pozwalajÂące na takie wyksztaÂłcenie „sumienia, by spokojnie i obiektywnie wskazywaÂło, ktĂłre wÂśrĂłd proponowanych programĂłw naleÂży przyj¹Ì, a ktĂłre odrzuciĂŚ”175.

Z takÂą samÂą troskÂą rodzice bĂŞdÂą starali siĂŞ wpÂłyn¹Ì na wybĂłr i przygotowanie samych programĂłw, utrzymujÂąc — drogÂą odpowiednich inicjatyw — kontakt z osobami odpowiedzialnymi na ró¿nych etapach produkcji i przekazu, aby upewniĂŚ siĂŞ, Âże nie bĂŞdÂą zlekcewaÂżone lub celowo deptane te podstawowe wartoÂści ludzkie, ktĂłre wchodzÂą w zakres prawdziwego wspĂłlnego dobra spoÂłeczeĂąstwa, lecz przeciwnie, Âże bĂŞdÂą rozpowszechniane programy zdolne pokazaĂŚ we wÂłaÂściwym Âświetle problemy rodziny i ich naleÂżyte rozwiÂązanie. Na ten temat mĂłj Poprzednik, PaweÂł VI pisaÂł: „Producenci powinni znaĂŚ potrzeby rodziny i respektowaĂŚ je. To wymaga od nich niejednokrotnie wielkiej odwagi i zawsze wielkiego poczucia odpowiedzialnoÂści. Istotnie, muszÂą oni unikaĂŚ tego wszystkiego, co moÂże zaszkodziĂŚ istnieniu rodziny, jej trwaÂłoÂści, rĂłwnowadze i szczĂŞÂściu; wszystko, co w te podstawowe wartoÂści rodziny godzi — erotyzm, przemoc, apologia rozwodĂłw czy antyspoÂłecznych postaw mÂłodzieÂży — jest zamachem na prawdziwe dobro czÂłowieka”176.

I ja sam, przy podobnej okazji, podkreÂśliÂłem, Âże rodziny „powinny mieĂŚ moÂżnoœÌ liczenia w znacznej mierze na dobrÂą wolĂŞ, uczciwoœÌ i poczucie odpowiedzialnoÂści ze strony osĂłb zawodowo zajmujÂących siĂŞ Âśrodkami przekazu: wydawcĂłw, pisarzy, producentĂłw, kierownikĂłw, dramaturgĂłw, sprawozdawcĂłw, komentatorĂłw i aktorĂłw”177. Dlatego KoÂśció³ speÂłnia swĂłj obowiÂązek, jeÂśli stale poÂświĂŞca uwagĂŞ pracownikom tej dziedziny, jednoczeÂśnie zachĂŞcajÂąc i popierajÂąc katolikĂłw, ktĂłrzy czujÂą siĂŞ do tego powoÂłani i majÂą odpowiednie dane, by angaÂżowali siĂŞ w tĂŞ delikatnÂą dziaÂłalnoœÌ.
IV. — DUSZPASTERSTWO RODZIN W PRZYPADKACH TRUDNYCH

SzczegĂłlne okolicznoÂści

77. ZaangaÂżowanie duszpasterskie bardziej jeszcze wielkoduszne, bardziej jeszcze peÂłne mÂądroÂści i roztropnoÂści, na wzĂłr Dobrego Pasterza, jest potrzebne w stosunku do tych rodzin, ktĂłre — czĂŞsto niezaleÂżnie od wÂłasnej woli czy pod naciskiem wymogĂłw ró¿nej natury — muszÂą stawiĂŚ czoÂło sytuacjom obiektywnie trudnym.

Tu trzeba zwróciÌ szczególn¹ uwagê na niektóre zw³aszcza kategorie ludzi, którzy w wiêkszym stopniu potrzebuj¹ nie tylko opieki, ale bardziej znacz¹cego oddzia³ywania na opiniê publiczn¹, a zw³aszcza na struktury kulturalne, ekonomiczne i prawne, po to, a¿eby w mo¿liwie maksymalnym stopniu usun¹Ì g³êbokie przyczyny ich trudnoœci.

Nale¿¹ do nich na przyk³ad rodziny, które wyemigrowa³y w poszukiwaniu pracy, rodziny tych, którzy s¹ zmuszeni do d³ugiego przebywania poza domem, jak na przyk³ad wojskowi, marynarze, podró¿uj¹cy, rodziny wiêŸniów, uchodŸców i rodziny, które w wielkich miastach ¿yj¹ praktycznie na marginesie; rodziny bez mieszkania; rodziny niepe³ne, takie, w których brak ojca lub matki; rodziny z dzieÌmi upoœledzonymi lub dotkniêtymi narkomani¹, rodziny alkoholików; rodziny wyobcowane ze swego œrodowiska kulturowego i spo³ecznego lub te¿ zagro¿one jego utrat¹; rodziny dyskryminowane ze wzglêdów politycznych lub z innych racji; rodziny podzielone ideologicznie; rodziny, które nie potrafi¹ ³atwo nawi¹zaÌ kontaktu z parafi¹; rodziny, które doœwiadczaj¹ przemocy lub niesprawiedliwego traktowania Z powodu wiary; rodziny ma³¿onków ma³oletnich; osoby starsze, nierzadko zmuszone do ¿ycia w samotnoœci i bez wystarczaj¹cych œrodków utrzymania.

Rodziny emigrantĂłw — zwÂłaszcza chodzi tu o robotnikĂłw i chÂłopĂłw — powinny znaleŸÌ wszĂŞdzie w KoÂściele swÂą ojczyznĂŞ. To zadanie JeÂży w samej naturze KoÂścioÂła, ktĂłry jest znakiem jednoÂści w ró¿norodnoÂści. O ile to moÂżliwe, niech majÂą zapewnionÂą posÂługĂŞ kapÂłanĂłw wÂłasnego obrzÂądku, kultury i jĂŞzyka. Do KoÂścioÂła naleÂży obowiÂązek apelowania do sumienia publicznego i do wÂładz spoÂłecznych, gospodarczych i politycznych, aÂżeby robotnicy znaleÂźli pracĂŞ we wÂłasnej okolicy i kraju, aÂżeby byli sprawiedliwie wynagradzani, by jak najszybciej nastĂŞpowaÂło po³¹czenie rodzin, aÂżeby uwzglĂŞdniano ich toÂżsamoœÌ kulturowÂą i traktowano na rĂłwni z innymi, i aby ich dzieciom zapewniona byÂła moÂżliwoœÌ formacji zawodowej i wykonywania zawodu, jak rĂłwnieÂż posiadanie ziemi koniecznej do pracy i Âżycia.

Trudnym problemem jest zagadnienie rodzin ideologicznie podzielonych. W tych przypadkach wymaga siĂŞ szczegĂłlnej troski duszpasterskiej. Przede wszystkim naleÂży z takimi rodzinami utrzymywaĂŚ osobisty, roztropny kontakt. WierzÂących trzeba umacniaĂŚ w wierze i podtrzymywaĂŚ w Âżyciu chrzeÂścijaĂąskim. ChociaÂż strona katolicka nie moÂże ustÂąpiĂŚ, trzeba jednak utrzymaĂŚ zawsze Âżywy dialog z drugÂą stronÂą. MuszÂą mnoÂżyĂŚ siĂŞ objawy miÂłoÂści i szacunku, w mocnej nadziei utrzymania silnej jednoÂści. DuÂżo zaleÂży takÂże od stosunkĂłw pomiĂŞdzy rodzicami i dzieĂŚmi. Ideologie obce wierze mogÂą zresztÂą pobudziĂŚ wierzÂących czÂłonkĂłw rodziny do wzrastania w wierze i dawaniu Âświadectwa miÂłoÂści.

SÂą teÂż inne trudne momenty, w ktĂłrych rodzina potrzebuje pomocy wspĂłlnoty koÂścielnej i jej pasterzy. Takim momentem moÂże byĂŚ dojrzewanie dzieci — niespokojne, kontestujÂące, czasem burzliwe; ma³¿eĂąstwo dzieci, odrywajÂące je od rodziny, w ktĂłrej wzrosÂły; brak zrozumienia lub miÂłoÂści ze strony najbliÂższych; porzucenie rodziny przez jednego z ma³¿onkĂłw lub ÂśmierĂŚ, pociÂągajÂąca za sobÂą bolesne doÂświadczenie wdowieĂąstwa; ÂśmierĂŚ czÂłonka rodziny, ktĂłra okalecza lub dog³êbnie przeksztaÂłca dotychczasowy zrÂąb rodziny.

KoÂśció³ nie moÂże rĂłwnieÂż nie pamiĂŞtaĂŚ znaczenia lat staroÂści, z tym wszystkim, co one przynoszÂą pozytywnego i negatywnego, a wiĂŞc z moÂżliwoÂściÂą pog³êbienia miÂłoÂści ma³¿eĂąskiej, coraz bardziej oczyszczonej i uszlachetnionej przez dÂługoletniÂą i nieprzerwanÂą wiernoœÌ; z ich gotowoÂściÂą sÂłuÂżenia innym w nowy sposĂłb dobrociÂą, mÂądroÂściÂą i pozosta³¹ energiÂą; z ciĂŞÂżarem samotnoÂści, czĂŞÂściej psychicznej i uczuciowej aniÂżeli fizycznej, wynikajÂącej z ewentualnego opuszczenia czy niedostatecznego zainteresowania ze strony dzieci i krewnych; cierpieniem zwiÂązanym z chorobÂą, stopniowym ubytkiem siÂł, upokorzeniem z powodu zaleÂżnoÂści od innych, goryczÂą poczucia, Âże jest siĂŞ moÂże ciĂŞÂżarem dla najbliÂższych, zbliÂżaniem siĂŞ koĂąca Âżycia. SÂą to sytuacje, w ktĂłrych — jak podkreÂślili Ojcowie Synodu — moÂżna Âłatwiej zrozumieĂŚ i przeÂżyĂŚ te wzniosÂłe aspekty duchowoÂści ma³¿eĂąskiej i rodzinnej, ktĂłre czerpiÂą natchnienie z wartoÂści KrzyÂża i zmartwychwstania Chrystusa, ÂźrĂłdÂła uÂświĂŞcenia i g³êbokiej radoÂści w codziennym Âżyciu, w perspektywie wielkich rzeczywistoÂści eschatologicznych Âżycia wiecznego.

We wszystkich tych ró¿nych sytuacjach niech nigdy nie bêdzie zaniedbana modlitwa, Ÿród³o œwiat³a i si³y oraz pokarm dla nadziei chrzeœcijaùskiej.
Ma³¿eùstwa mieszane

78. W œwietle wskazaù i regu³ zawartych w najnowszych dokumentach Stolicy Apostolskiej i zarz¹dzeniach opracowanych przez Konferencje Episkopatów, dostosowuj¹cych tamte wskazania i regu³y do ró¿nych konkretnych sytuacji, szczególnej uwagi duszpasterskiej wymaga tak¿e wzrastaj¹ca liczba ma³¿eùstw mieszanych, zawieranych pomiêdzy katolikami i ochrzczonymi niekatolikami, jak równie¿ pomiêdzy katolikami i nie ochrzczonymi.

Ma³¿eùstwa mieszane nios¹ z sob¹ szczególne wymagania, które mo¿na uj¹Ì w trzech zasadniczych punktach.

Przede wszystkim winny byĂŚ wziĂŞte pod uwagĂŞ wynikajÂące z wiary obowiÂązki strony katolickiej, dotyczÂące swobodnego praktykowania wiary i pÂłynÂący stÂąd obowiÂązek zatroszczenia siĂŞ w miarĂŞ wÂłasnych siÂł o to, aby dzieci zostaÂły ochrzczone i wychowane w wierze katolickiej178.

Trzeba sobie uÂświadamiaĂŚ szczegĂłlne trudnoÂści zwiÂązane z uÂłoÂżeniem stosunkĂłw miĂŞdzy mĂŞÂżem i ÂżonÂą w tym, co siĂŞ odnosi do poszanowania wolnoÂści religijnej: moÂże ona byĂŚ naruszona tak przez naciski zmierzajÂące do zmiany przekonaĂą religijnych partnera, jak przez stawianie przeszkĂłd swobodnemu ich wyraÂżaniu poprzez praktyki religijne.

Co do formy liturgicznej i kanonicznej zawarcia ma³¿eùstwa, Ordynariusze mog¹ wobec ró¿nych potrzeb szeroko korzystaÌ z przys³uguj¹cych im uprawnieù.

W traktowaniu tych specjalnych wymagaĂą trzeba mieĂŚ na uwadze nastĂŞpujÂące sprawy:

— specjalne przygotowanie do tego rodzaju ma³¿eĂąstwa domaga siĂŞ podjĂŞcia wszystkich rozsÂądnych wysiÂłkĂłw, aby przygotowujÂący siĂŞ dobrze zrozumieli naukĂŞ katolickÂą o tym, czym jest ma³¿eĂąstwo i jakie stawia wymagania, oraz aÂżeby upewniĂŚ siĂŞ, Âże w przyszÂłoÂści nie zaistniejÂą presje i przeszkody, o ktĂłrych byÂła mowa wyÂżej;

— jest rzeczÂą najwaÂżniejszÂą, aÂżeby wsparta przez wspĂłlnotĂŞ strona katolicka byÂła umacniana w wierze i pozytywnie wspomagana w coraz dojrzalszym rozumieniu i praktykowaniu wiary, tak, aby mogÂła staĂŚ siĂŞ w Âłonie rodziny prawdziwym, wiarygodnym Âświadkiem poprzez przykÂład Âżycia i okazywanÂą wspó³ma³¿onkowi i dzieciom miÂłoœÌ.

Ma³¿eùstwa pomiêdzy katolikami i innymi ochrzczonymi, ju¿ dziêki swej szczególnej fizjonomii, zawieraj¹ wiele elementów, które nale¿y doceniaÌ i rozwijaÌ tak z uwagi na ich wewnêtrzn¹ wartoœÌ, jak równie¿ ze wzglêdu na ewentualny wk³ad, który mog¹ wnieœÌ w ruch ekumeniczny.

Sprawdza siê to szczególnie wtedy, kiedy oboje ma³¿onkowie s¹ wierni swoim obowi¹zkom religijnym. Wspólny chrzest i dynamizm ³aski daje partnerom w tych ma³¿eùstwach podstawê i uzasadnienie wyra¿ania ich jednoœci w dziedzinie wartoœci moralnych i duchowych.

W tym celu, a takÂże dla podkreÂślenia ekumenicznego znaczenia takiego ma³¿eĂąstwa mieszanego, przeÂżywanego w peÂłni wiary przez oboje ma³¿onkĂłw chrzeÂścijaĂąskich, trzeba staraĂŚ siĂŞ — nawet jeÂżeli nie zawsze okaÂże siĂŞ to Âłatwe — o serdecznÂą wspó³pracĂŞ pomiĂŞdzy duchownym katolickim i niekatolickim, poczynajÂąc od przygotowania do ma³¿eĂąstwa i Âślubu.

W tym, co dotyczy udzia³u ma³¿onka niekatolika w komunii eucharystycznej, nale¿y trzymaÌ siê norm wydanych przez Sekretariat dla Jednoœci Chrzeœcijan179.

W ró¿nych czêœciach œwiata odnotowuje siê dzisiaj wzrastaj¹c¹ liczbê ma³¿eùstw zawartych pomiêdzy katolikami i nie ochrzczonymi. W wielu z nich ma³¿onek nie ochrzczony wyznaje inn¹ religiê i jego przekonania winny byÌ traktowane z szacunkiem, zgodnie z zasadami Deklaracji Soboru Watykaùskiego II, Nostra aetate, odnosz¹cej siê do stosunków z religiami niechrzeœcijaùskimi; jednak¿e w niema³ej liczbie innych ma³¿eùstw, szczególnie w spo³eczeùstwach zlaicyzowanych, osoba nie ochrzczona nie wyznaje ¿adnej religii. Trzeba, aby dla tych ma³¿eùstw Konferencje Episkopatów oraz poszczególni biskupi podjêli odpowiednie œrodki pastoralne, maj¹ce na celu zapewnienie ochrony wiary ma³¿onka katolickiego i zabezpieczenie mu wolnoœci praktykowania, zw³aszcza w tym, co odnosi siê do obowi¹zku uczynienia wszystkiego, co jest w jego mocy, aby dzieci otrzyma³y chrzest i wychowanie katolickie. Ma³¿onek katolicki winien ponadto byÌ wspierany wszelkimi sposobami w jego zadaniu œwiadczenia w ³onie rodziny poprzez wiarê i ¿ycie katolickie.
OddziaÂływanie duszpasterskie wobec niektĂłrych sytuacji nieprawidÂłowych

79. Synod BiskupĂłw w trosce o zapewnienie rodzinie opieki we wszystkich, nie tylko religijnych jej wymiarach, nie omieszkaÂł naleÂżycie uwzglĂŞdniĂŚ niektĂłrych sytuacji nieregularnych, nie tylko pod wzglĂŞdem religijnym, ale czĂŞsto takÂże i cywilnym, sytuacji, ktĂłre — przy wspó³czesnych szybkich zmianach kulturowych — rozpowszechniajÂą siĂŞ, niestety, rĂłwnieÂż wÂśrĂłd katolikĂłw, z niema³¹ szkodÂą dla samej instytucji rodziny i spoÂłeczeĂąstwa, ktĂłrego jest ona podstawowÂą komĂłrkÂą.
a. Ma³¿eùstwo na próbê

80. PierwszÂą nieprawidÂłowÂą sytuacjĂŞ stwarza tak zwane „ma³¿eĂąstwo na prĂłbĂŞ”, ktĂłre wielu ludzi chciaÂłoby dzisiaj usprawiedliwiĂŚ, przypisujÂąc mu pewne zalety. JuÂż sam rozum ludzki podsuwa niemoÂżliwoœÌ jego akceptacji wykazujÂąc, jak maÂło jest przekonywajÂące „eksperymentowanie” na osobach ludzkich, ktĂłrych godnoœÌ wymaga, aby byÂły zawsze i wy³¹cznie celem miÂłoÂści obdarowania bez jakichkolwiek ograniczeĂą czasu czy innych okolicznoÂści.

Ze swej strony KoÂśció³, ze wzglĂŞdu na ostateczne, pierwotne, wypÂływajÂące z wiary zasady, nie moÂże dopuÂściĂŚ do takiego rodzaju zwiÂązkĂłw. Z jednej strony bowiem, dar ciaÂła we wspó³¿yciu fizycznym jest realnym symbolem g³êbokiego oddania siĂŞ caÂłej osoby: oddanie takie nie moÂże w obecnym stanie czÂłowieka urzeczywistniĂŚ siĂŞ w caÂłej swej prawdzie bez wspó³dziaÂłania miÂłoÂści z „caritas”, danÂą przez Jezusa Chrystusa. Z drugiej strony, ma³¿eĂąstwo dwojga ochrzczonych jest realnym symbolem zjednoczenia Chrystusa z KoÂścioÂłem, zjednoczenia nie czasowego czy „na prĂłbĂŞ”, ale wiernego na ca³¹ wiecznoœÌ; pomiĂŞdzy dwojgiem ochrzczonych nie moÂże wiĂŞc istnieĂŚ inne ma³¿eĂąstwo, aniÂżeli nierozerwalne.

Zwykle takiej sytuacji nie mo¿na zmieniÌ, jeœli osoba ludzka nie zosta³a wychowana od dzieciùstwa do odwa¿nego, z pomoc¹ ³aski Chrystusowej, opanowywania budz¹cej siê po¿¹dliwoœci i do nawi¹zywania z innymi wiêzów mi³oœci czystej. Nie osi¹ga siê tego bez prawdziwego wychowania do autentycznej mi³oœci i do w³aœciwego korzystania z p³ciowoœci, to znaczy takiego, które w³¹cza osobê ludzk¹ w ka¿dym jej wymiarze, a wiêc tak¿e cielesnym, w pe³niê tajemnicy Chrystusa.

By³oby bardzo po¿yteczne zbadanie przyczyn tego zjawiska tak¿e w jego aspekcie psychologicznym i socjologicznym, aby dojœÌ do znalezienia skutecznej terapii.
b. Rzeczywiste wolne zwiÂązki

81. Chodzi tu o zwiÂązki bez Âżadnej uznanej publicznie wiĂŞzi instytucjonalnej, ani cywilnej, ani religijnej. Zjawisko to — rĂłwnieÂż wystĂŞpujÂące coraz czĂŞÂściej — nie moÂże nie przyciÂągn¹Ì uwagi duszpasterzy takÂże dlatego, Âże u jego podstaw mogÂą leÂżeĂŚ bardzo zró¿nicowane elementy i poprzez oddziaÂływanie na nie, moÂże siĂŞ udaĂŚ ograniczenie ich konsekwencji.

Niektóre osoby bowiem czuj¹ siê niemal przymuszone do tego rodzaju ¿ycia przez trudne sytuacje ekonomiczne, kulturowe i religijne, gdy¿ zawarcie prawid³owego ma³¿eùstwa narazi³oby je na szkody, na utratê korzyœci ekonomicznych, na dyskryminacjê itd. Natomiast u innych stwierdza siê postawê pogardy, kontestacji i odrzucenia spo³eczeùstwa, instytucji rodziny, porz¹dku spo³eczno-politycznego, albo te¿ wy³¹czne poszukiwanie przyjemnoœci. Innych wreszcie popycha do tego zupe³na nieœwiadomoœÌ i kraùcowe ubóstwo, nieraz zaœ uwarunkowania wynikaj¹ce z sytuacji rzeczywistej niesprawiedliwoœci, lub pewna niedojrza³oœÌ psychiczna, która sprawia, ¿e s¹ zbyt niepewni i bojaŸliwi, by zawrzeÌ trwa³y i ostateczny zwi¹zek. W niektórych krajach tradycyjne zwyczaje przewiduj¹ zawarcie w³aœciwego i prawdziwego ma³¿eùstwa jedynie po pewnym okresie wspólnego mieszkania i po urodzeniu siê pierwszego dziecka.

Ka¿dy z tych elementów stawia Koœció³ wobec trudnych problemów duszpasterskich, ze wzglêdu na konsekwencje tak religijne i moralne (zatracenie religijnego sensu ma³¿eùstwa widzianego w œwietle Przymierza Boga z Jego ludem; pozbawienie ³aski sakramentalnej; powa¿ne zgorszenie), jak i spo³eczne (zniszczenie samego pojêcia rodziny; os³abienie poczucia wiernoœci, tak¿e wobec spo³eczeùstwa; mo¿liwoœÌ psychicznych urazów u dzieci; potwierdzenie egoizmu).

Bêdzie przedmiotem troski duszpasterzy i wspólnoty lokalnej poznanie, ka¿dej oddzielnie, takich sytuacji oraz ich konkretnych przyczyn; taktowne i z szacunkiem zbli¿enie siê do wspó³¿yj¹cych ze sob¹; staranie o to, a¿eby przez cierpliwe oœwiecanie i pe³ne mi³oœci upominanie oraz chrzeœcijaùskie œwiadectwo rodzinne u³atwiÌ im drogê do uregulowania sytuacji. Przede wszystkim jednak nale¿y zapobiegaÌ powstawaniu ich, rozwijaj¹c w ca³ym wychowaniu moralnym i religijnym m³odych zmys³ wiernoœci, pouczaj¹c ich o warunkach i strukturach, sprzyjaj¹cych takiej wiernoœci, bez której nie ma prawdziwej wolnoœci, pomagaj¹c m³odym w duchowym dojrzewaniu, uzdalniaj¹c ich do zrozumienia bogatej rzeczywistoœci ludzkiej i nadprzyrodzonej ma³¿eùstwa sakramentalnego.

Lud Bo¿y niechaj stara siê tak¿e, by w³adze publiczne, opieraj¹c siê rozk³adowym tendencjom w spo³eczeùstwie, które s¹ szkodliwe równie¿ dla godnoœci, bezpieczeùstwa i dobrobytu poszczególnych obywateli, stara³y siê o to, by opinia publiczna nie by³a urabiana w sensie niedoceniana instytucjonalnej wa¿noœci ma³¿eùstwa i rodziny. Poniewa¿ w wielu regionach, z powodu skrajnego ubóstwa wynikaj¹cego z niesprawiedliwych i nieodpowiednich struktur spo³eczno-gospodarczych m³odzi nie maj¹ warunków do zawarcia w odpowiedni sposób ma³¿eùstwa, spo³eczeùstwo i w³adze publiczne winny popieraÌ prawnie zawarte ma³¿eùstwo poprzez szereg decyzji spo³ecznych i politycznych, zapewniaj¹c p³acê rodzinn¹, wydaj¹c dyspozycje co do mieszkaù odpowiednich dla ¿ycia rodzinnego, stwarzaj¹c w³aœciwe mo¿liwoœci pracy i ¿ycia.
c. Katolicy z³¹czeni tylko œlubem cywilnym

82. Coraz wiêcej jest takich przypadków, ¿e katolicy ze wzglêdów ideologicznych lub praktycznych wol¹ zawrzeÌ tylko œlub cywilny, odrzucaj¹c lub przynajmniej odk³adaj¹c œlub koœcielny. Sytuacji tych ludzi nie mo¿na stawiaÌ na równi z sytuacj¹ tych, którzy wspó³¿yj¹ bez ¿adnego zwi¹zku, tu bowiem istnieje przynajmniej jakieœ zobowi¹zanie do okreœlonej i prawdopodobnie trwa³ej sytuacji ¿yciowej, chocia¿ czêsto decyzji tej nie jest obca perspektywa ewentualnego rozwodu. Chc¹c publicznego uznania ich zwi¹zku przez paùstwo, pary te wykazuj¹ gotowoœÌ przyjêcia, obok korzyœci, tak¿e zobowi¹zaù. Mimo to, równie¿ i ta sytuacja nie jest do przyjêcia przez Koœció³.

OddziaÂływanie duszpasterskie bĂŞdzie zmierzaÂło do uÂświadomienia koniecznoÂści harmonii pomiĂŞdzy Âżyciem a wyznawanÂą wiarÂą i uczynienia wszystkiego co moÂżliwe, aÂżeby doprowadziĂŚ te osoby do uregulowania ich sytuacji wedle zasad chrzeÂścijaĂąskich. ChociaÂż osoby te trzeba traktowaĂŚ z wielkÂą miÂłoÂściÂą i zainteresowaĂŚ je Âżyciem wspĂłlnot koÂścielnych, to jednak, niestety, pasterze KoÂścioÂła nie mogÂą ich dopuÂściĂŚ do sakramentĂłw.
d. ÂŻyjÂący w separacji i rozwiedzeni, ktĂłrzy nie zawarli nowego zwiÂązku

83. Ró¿ne motywy, takie jak brak wzajemnego zrozumienia, nieumiejêtnoœÌ otwarcia siê na relacje miêdzyosobowe i inne, mog¹ w przykry sposób doprowadziÌ wa¿nie zawarte ma³¿eùstwo do roz³amu; czêsto nie do naprawienia. Oczywiœcie, separacjê nale¿y uznaÌ za œrodek ostateczny, kiedy ju¿ wszelkie rozs¹dne oddzia³ywania oka¿¹ siê daremne.

SamotnoœÌ i inne trudnoœci s¹ czêsto udzia³em ma³¿onka odseparowanego, zw³aszcza gdy nie ponosi on winy. W takim przypadku wspólnota koœcielna musi w szczególny sposób wspomagaÌ go; okazywaÌ mu szacunek, solidamoœÌ, zrozumienie i konkretn¹ pomoc, tak aby móg³ dochowaÌ wiernoœci tak¿e w tej trudnej sytuacji, w której siê znajduje; wspólnota musi pomóc mu w praktykowaniu przebaczenia, wymaganego przez mi³oœÌ chrzeœcijaùsk¹ oraz utrzymania gotowoœci do ewentualnego podjêcia na nowo poprzedniego ¿ycia ma³¿eùskiego.

Analogiczny jest przypadek ma³¿onka rozwiedzionego, ktĂłry — zdajÂąc sobie dobrze sprawĂŞ z nierozerwalnoÂści waÂżnego wĂŞzÂła ma³¿eĂąskiego — nie zawiera nowego zwiÂązku, lecz poÂświĂŞca siĂŞ jedynie speÂłnianiu swoich obowiÂązkĂłw rodzinnych i tych, ktĂłre wynikajÂą z odpowiedzialnoÂści Âżycia chrzeÂścijaĂąskiego. W takim przypadku przykÂład jego wiernoÂści i chrzeÂścijaĂąskiej konsekwencji nabiera szczegĂłlnej wartoÂści Âświadectwa wobec Âświata i KoÂścioÂła, ktĂłry tym bardziej winien mu okazywaĂŚ sta³¹ miÂłoœÌ i pomoc, nie czyniÂąc Âżadnych trudnoÂści w dopuszczeniu do sakramentĂłw.
e. Rozwiedzeni, ktĂłrzy zawarli nowy zwiÂązek

84. Codzienne doÂświadczenie pokazuje, niestety, Âże ten, kto wnosi sprawĂŞ o rozwĂłd, zamierza wejœÌ w ponowny zwiÂązek, oczywiÂście bez katolickiego Âślubu koÂścielnego. Z uwagi na to, Âże rozwody sÂą plagÂą, ktĂłra na rĂłwni z innymi dotyka w coraz wiĂŞkszym stopniu takÂże Âśrodowiska katolickie, problem ten winien byĂŚ potraktowany jako naglÂący. Zagadnieniem tym zajĂŞli siĂŞ wprost Ojcowie Synodu. KoÂśció³ bowiem ustanowiony dla doprowadzenia wszystkich ludzi, a zwÂłaszcza ochrzczonych, do zbawienia, nie moÂże pozostawiĂŚ swemu losowi tych, ktĂłrzy — juÂż po³¹czeni sakramentalnÂą wiĂŞziÂą ma³¿eĂąskÂą — prĂłbowali zawrzeĂŚ nowe ma³¿eĂąstwo. BĂŞdzie teÂż niestrudzenie podejmowaÂł wysiÂłki, by oddaĂŚ im do dyspozycji posiadane przez siebie Âśrodki zbawienia.

Niech wiedz¹ duszpasterze, ¿e dla mi³oœci prawdy maj¹ obowi¹zek w³aœciwego rozeznania sytuacji. Zachodzi bowiem ró¿nica pomiêdzy tymi, którzy szczerze usi³owali ocaliÌ pierwsze ma³¿eùstwo i zostali ca³kiem niesprawiedliwie porzuceni, a tymi, którzy z w³asnej, ciê¿kiej winy zniszczyli wa¿ne kanonicznie ma³¿eùstwo. S¹ wreszcie tacy, którzy zawarli nowy zwi¹zek ze wzglêdu na wychowanie dzieci, czêsto w sumieniu subiektywnie pewni, ¿e poprzednie ma³¿eùstwo, zniszczone w sposób nieodwracalny, nigdy nie by³o wa¿ne.

Razem z Synodem wzywam gor¹co pasterzy i ca³¹ wspólnotê wiernych do okazania pomocy rozwiedzionym, do podejmowania z troskliw¹ mi³oœci¹ staraù o to, by nie czuli siê oni od³¹czeni od Koœcio³a, skoro mog¹, owszem, jako ochrzczeni, powinni uczestniczyÌ w jego ¿yciu. Niech bêd¹ zachêcani do s³uchania S³owa Bo¿ego, do uczêszczania na Mszê œwiêt¹, do wytrwania w modlitwie, do pomna¿ania dzie³ mi³oœci oraz inicjatyw wspólnoty na rzecz sprawiedliwoœci, do wychowywania dzieci w wierze chrzeœcijaùskiej, do pielêgnowania ducha i czynów pokutnych, a¿eby w ten sposób z dnia na dzieù wypraszali sobie u Boga ³askê. Niech Koœció³ modli siê za nich, niech im dodaje odwagi, niech oka¿e siê mi³osiern¹ matk¹, podtrzymuj¹c ich w wierze i nadziei.

Koœció³ jednak na nowo potwierdza swoj¹ praktykê, opart¹ na Piœmie Œwiêtym, niedopuszczania do komunii eucharystycznej rozwiedzionych, którzy zawarli ponowny zwi¹zek ma³¿eùski. Nie mog¹ byÌ dopuszczeni do komunii œwiêtej od chwili, gdy ich stan i sposób ¿ycia obiektywnie zaprzeczaj¹ tej wiêzi mi³oœci miêdzy Chrystusem i Koœcio³em, któr¹ wyra¿a i urzeczywistnia Eucharystia. Jest poza tym inny szczególny motyw duszpasterski: dopuszczenie ich do Eucharystii wprowadza³oby wiernych w b³¹d lub powodowa³oby zamêt co do nauki Koœcio³a o nierozerwalnoœci ma³¿eùstwa.

Pojednanie w sakramencie pokuty — ktĂłre otworzyÂłoby drogĂŞ do komunii eucharystycznej — moÂże byĂŚ dostĂŞpne jedynie dla tych, ktĂłrzy ÂżaÂłujÂąc, Âże naruszyli znak Przymierza i wiernoÂści Chrystusowi, sÂą szczerze gotowi na takÂą formĂŞ Âżycia, ktĂłra nie stoi w sprzecznoÂści z nierozerwalnoÂściÂą ma³¿eĂąstwa. Oznacza to konkretnie, Âże gdy mĂŞÂżczyzna i kobieta, ktĂłrzy dla waÂżnych powodĂłw — jak na przykÂład wychowanie dzieci — nie mogÂąc uczyniĂŚ zadoœÌ obowiÂązkowi rozstania siĂŞ, „postanawiajÂą ÂżyĂŚ w peÂłnej wstrzemiĂŞÂźliwoÂści, czyli powstrzymywaĂŚ siĂŞ od aktĂłw, ktĂłre przysÂługujÂą jedynie ma³¿onkom”180.

Podobnie szacunek nale¿ny sakramentowi ma³¿eùstwa, samym ma³¿onkom i ich krewnym, a tak¿e wspólnocie wiernych, zabrania ka¿demu duszpasterzowi, z jakiegokolwiek motywu lub dla jakiejkowiek racji, tak¿e duszpasterskiej, dokonania na rzecz rozwiedzionych, zawieraj¹cych nowe ma³¿eùstwo, jakiegokolwiek aktu koœcielnego czy jakiejœ ceremonii. Sprawia³oby to bowiem wra¿enie obrzêdu nowego, wa¿nego sakramentalnie œlubu i w konsekwencji mog³oby wprowadzaÌ w b³¹d co do nierozerwalnoœci wa¿nie zawartego ma³¿eùstwa.

Postêpuj¹c w ten sposób, Koœció³ wyznaje swoj¹ wiernoœÌ Chrystusowi i Jego prawdzie; jednoczeœnie kieruje siê uczuciem macierzyùskim wobec swoich dzieci, zw³aszcza tych, które zosta³y opuszczone bez ich winy przez prawowitego wspó³ma³¿onka.

Koœció³ z ufnoœci¹ wierzy, ¿e ci nawet, którzy oddalili siê od przykazania paùskiego i do tej pory ¿yj¹ w takim stanie, mog¹ otrzymaÌ od Boga ³askê nawrócenia i zbawienia, je¿eli wytrwaj¹ w modlitwie, pokucie i mi³oœci

JeÂżeli jesteÂśmy w tematyce chrzeÂścijaĂąskiej to polecĂŞ Wam ten sklep https://lanotti.com/swieta-rodzina-c14.html gdzie znajdziecie piĂŞkne pamiÂątki, ktĂłre moÂżna podarowaĂŚ dziecku z okazji chrztu lub komunii ÂświĂŞtej. MyÂślĂŞ, Âże taki upominek to wspaniaÂła pamiÂątka dla maÂłego czÂłowieka, ktĂłry w przyszÂłoÂści z sentymentem bĂŞdzie do niej wracaÂł