Forum Dla INTELIGENTNYCH

WstĂŞp

StwierdzajÂąc, Âże:

A. prawa ludzkie, chociaÂż ujĂŞte jako prawa jednostki, posiadajÂą podstawowy wymiar spoÂłeczny, wyraÂżajÂący siĂŞ w sposĂłb zasadniczy i przyrodzony w rodzinie;

B. rodzina zbudowana jest na ma³¿eùstwie - g³êbokim i uzupe³niaj¹cym siê zwi¹zku mê¿czyzny i kobiety, który opiera siê na nierozerwalnej wiêzi ma³¿eùstwa zawartego dobrowolnie i publicznie, otwartego na przekazywanie ¿ycia;

C. ma³¿eùstwo jest instytucj¹ naturaln¹, wy³¹cznie jemu powierzona jest misja przekazywania ¿ycia;

D. rodzina, zwiÂązek naturalny, pierwotny w stosunku do paĂąstwa czy jakiejkolwiek innej wspĂłlnoty, posiada swoje wÂłasne, niezbywalne prawa;

E. rodzina, bêd¹ca czymœ znacznie wiêcej ni¿ tylko zwyk³¹ jednostk¹ prawn¹, spo³eczn¹ czy ekonomiczn¹, stanowi wspólnotê mi³oœci i solidarnoœci, jedyn¹ pod wzglêdem mo¿liwoœci nauczania i przekazywania wartoœci kulturalnych, etycznych, spo³ecznych, duchowych i religijnych, istotnych dla rozwoju i powodzenia w³asnych cz³onków oraz spo³eczeùstwa;

F. rodzina jest miejscem spotkania ró¿nych pokoleù, które pomagaj¹ sobie wzajemnie w osi¹ganiu pe³niejszej m¹droœci ¿yciowej oraz w godzeniu praw poszczególnych osób z wymaganiami ¿ycia spo³ecznego;

G. rodzina i spo³eczeùstwo, po³¹czone ze sob¹ ¿ywotnymi i organicznymi wiêzami, uzupe³niaj¹ siê w funkcji obrony i rozwoju dobra wszystkich ludzi i ka¿dego cz³owieka;

H. doœwiadczenie ró¿nych kultur na przestrzeni wieków unaoczni³o koniecznoœÌ uznawania i obrony instytucji rodziny przez spo³eczeùstwo;

I. spoÂłeczeĂąstwo, a w szczegĂłlnoÂści paĂąstwo i organizacje miĂŞdzynarodowe, winny czyniĂŚ wszystko, co moÂżliwe celem udzielenia wszelkiej pomocy - politycznej, ekonomicznej, spoÂłecznej i prawnej - niezbĂŞdnej do umocnienia jednoÂści i stabilnoÂści rodziny, tak aby mogÂła ona sprostaĂŚ swym specyficznym zadaniom;

J. prawa, podstawowe potrzeby, powodzenie i wartoœci rodziny, choÌ w wielu wypadkach s¹ coraz lepiej chronione, czêsto jednak nie s¹ uznawane, a nawet s¹ zagro¿one przez ró¿ne ustawy, instytucje i programy spo³eczno-ekonomiczne;

K. wiele rodzin jest zmuszonych do Âżycia w warunkach ubĂłstwa, ktĂłre uniemoÂżliwiajÂą wypeÂłnianie przez nie z godnoÂściÂą ich roli;

L. Koœció³ katolicki, œwiadom tego, ¿e dobro cz³owieka, spo³eczeùstwa i samego Koœcio³a zwi¹zane jest z ¿yciem rodziny, zawsze uwa¿a³, ¿e jego pos³annictwem jest g³oszenie wszystkim wpisanego w naturê ludzk¹ zamys³u Bo¿ego, dotycz¹cego ma³¿eùstwa i rodziny,

popieranie ich i obrona przed jakimikolwiek atakami;

M. Synod BiskupĂłw, zebrany w 1980 r., wyraÂźnie zaleciÂł opracowanie Karty Praw Rodziny i przedÂłoÂżenie jej wszystkim zainteresowanym.

Stolica Apostolska, po zasiĂŞgniĂŞciu opinii Konferencji EpiskopatĂłw, przedkÂłada obecnie

KARTÊ PRAW RODZINY

i wzywa wszystkie paĂąstwa, organizacje miĂŞdzynarodowe oraz wszystkie instytucje i osoby zainteresowane do szanowania tych praw, do zapewnienia rzeczywistego ich uznawania i przestrzegania.

ARTYKUÂŁ l

Ka¿dy cz³owiek ma prawo do swobodnego wyboru drogi ¿yciowej, a wiêc do zawarcia zwi¹zku ma³¿eùskiego i za³o¿enia rodziny albo do pozostawania w stanie bez¿ennym;

a) Ka¿dy mê¿czyzna i ka¿da kobieta, po osi¹gniêciu wieku odpowiedniego do zawarcia ma³¿eùstwa i posiadaj¹cy niezbêdne do jego zawarcia zdolnoœci, ma prawo do pobrania siê i za³o¿enia rodziny, bez ¿adnej dyskryminacji; ustawowe ograniczenia tego prawa, sta³e lub czasowe, mog¹ byÌ wprowadzane jedynie wówczas, gdy wyp³ywaj¹ z obiektywnych i powa¿nych wymagaù samej instytucji ma³¿eùstwa oraz jego znaczenia publicznego i spo³ecznego; w ka¿dym przypadku musz¹ one szanowaÌ godnoœÌ i podstawowe prawa cz³owieka.

b) Ci, którzy zamierzaj¹ siê pobraÌ i za³o¿yÌ rodzinê, maj¹ prawo oczekiwaÌ ze strony spo³eczeùstwa zapewnienia im takich warunków moralnych, wychowawczych, spo³ecznych i ekonomicznych, które pozwol¹ im z ca³¹ œwiadomoœci¹ i odpowiedzialnoœci¹ wykonywaÌ prawo do ma³¿eùstwa.

c) W³adze publiczne winny wspieraÌ instytucjonaln¹ wartoœÌ ma³¿eùstwa; zwi¹zki pozama³¿eùskie nie mog¹ byÌ stawiane na równi z ma³¿eùstwami zawartymi w sposób w³aœciwy.

ARTYKUÂŁ 2

Ma³¿eùstwo mo¿e zostaÌ zawarte wy³¹cznie za dobrowoln¹ i obopóln¹ zgod¹, odpowiednio wyra¿on¹.

a) Doceniaj¹c tradycyjn¹ w wielu krêgach kulturowych rolê rodziny w kierowaniu decyzjami dzieci, nale¿y wystrzegaÌ siê wszelkiego przymusu, który przeszkadza³by w wyborze okreœlonej osoby na wspó³ma³¿onka.

b) Przyszli ma³¿onkowie posiadaj¹ prawo do wolnoœci religijnej; tak wiêc ¿¹danie odrzucenia wiary lub zmiany wyznania niezgodnie z sumieniem, stawiane jako warunek zawarcia ma³¿eùstwa, jest pogwa³ceniem tego prawa.

c) W naturalnym uzupe³nianiu siê mê¿czyzny i kobiety oboje oni posiadaj¹ w ma³¿eùstwie tê sam¹ godnoœÌ i równe prawa.

ARTYKUÂŁ 3

Ma³¿onkowie maj¹ niezbywalne prawo do za³o¿enia rodziny i decydowania o czasie narodzin i liczbie dzieci, uwzglêdniaj¹c w pe³ni obowi¹zki wobec siebie samych, wobec dzieci ju¿ narodzonych, rodziny i spo³eczeùstwa, we w³aœciwej hierarchii wartoœci i zgodnie z naturalnym porz¹dkiem moralnym, który wyklucza uciekanie siê do antykoncepcji, sterylizacji, aborcji.

a) Poczynania w³adz publicznych lub organizacji, zmierzaj¹ce do ograniczenia w jakikolwiek sposób wolnoœci ma³¿onków w podejmowaniu decyzji co do potomstwa, stanowi¹ ciê¿k¹ obrazê godnoœci ludzkiej i sprawiedliwoœci.

b) W stosunkach miĂŞdzynarodowych pomoc gospodarcza udzielana na rzecz rozwoju ludĂłw nie moÂże byĂŚ uzaleÂżniona od akceptacji programĂłw antykoncepcji, sterylizacji czy aborcji.

c) Rodzina ma prawo do pomocy ze strony spo³eczeùstwa w tym, co dotyczy wydania na œwiat i wychowywania dzieci. Ma³¿eùstwa wielodzietne maj¹ prawo do odpowiedniej pomocy i nie mog¹ byÌ poddawane dyskryminacji.

ARTYKUÂŁ 4

ÂŻycie ludzkie, od samego poczĂŞcia, bezwzglĂŞdnie winno byĂŚ otoczone troskÂą i szacunkiem.

a) Aborcja jest bezpoÂśrednim pogwaÂłceniem podstawowego prawa kaÂżdej istoty ludzkiej - prawa do Âżycia.

b) Poszanowanie dla godnoÂści ludzkiej wyklucza jakiekolwiek manipulacje eksperymentalnie dokonywane na ludzkim embrionie lub inne jego wykorzystywanie.

c) KaÂżda interwencja w dziedzictwo genetyczne osoby ludzkiej, ktĂłrej celem nie jest korekta anomalii, stanowi pogwaÂłcenie prawa do nienaruszalnoÂści fizycznej i pozostaje w sprzecznoÂści z dobrem rodziny.

d) Zarówno przed, jak i po narodzeniu dzieci maj¹ prawo do ochrony i specjalnej opieki; to samo dotyczy matek w okresie ci¹¿y i - w rozs¹dnych wymiarach - po porodzie.

e) Wszystkie dzieci, bez wzglêdu na to, czy narodzi³y siê z ma³¿eùstwa, czy te¿ ze zwi¹zku pozama³¿eùskiego, posiadaj¹ takie same prawa do opieki spo³ecznej i do troski o pe³ny rozwój ich osobowoœci.

f) Sieroty oraz dzieci pozbawione rodzicĂłw czy opiekunĂłw winny byĂŚ otoczone przez spoÂłeczeĂąstwo szczegĂłlnÂą troskÂą. W sprawach dotyczÂących adopcji lub przyjĂŞcia dzieci na wychowanie przez innÂą rodzinĂŞ, paĂąstwo powinno wprowadziĂŚ odpowiednie ustawy prawne, ktĂłre uÂłatwiÂą rodzinom zdolnym do tego przyjĂŞcie dzieci potrzebujÂących opieki - na staÂłe lub czasowo - a jednoczeÂśnie uwzglĂŞdniajÂące naturalne prawa rodzicĂłw.

g) Dzieci upoÂśledzone posiadajÂą prawo do tego, by w domu i w szkole mieĂŚ warunki sprzyjajÂące ich ludzkiemu rozwojowi.

ARTYKUÂŁ 5

Rodzice, poniewa¿ dali ¿ycie dzieciom, maj¹ pierwotne, niezbywalne prawo i pierwszeùstwo do wychowania potomstwa i dlatego musz¹ byÌ uznani za pierwszych i g³ównych Jego wychowawców.

a) Rodzice majÂą prawo do wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami moralnymi i religijnymi, z uwzglĂŞdnieniem tradycji kulturalnych rodziny, ktĂłre sprzyjajÂą dobru i godnoÂści dziecka; winni takÂże otrzymywaĂŚ od spoÂłeczeĂąstwa odpowiedniÂą pomoc i wsparcie konieczne do wypeÂłnienia roli wychowawcĂłw.

b) Rodzice maj¹ prawo do swobodnego wyboru szkó³ lub innych œrodków niezbêdnych do kszta³cenia dzieci, zgodnie z w³asnymi przekonaniami. W³adze publiczne winny sprawiÌ, ¿e rozdzia³ dotacji publicznych bêdzie rzeczywiœcie umo¿liwia³ rodzicom korzystanie z tego prawa, bez nak³adania na nich niesprawiedliwych ciê¿arów. Rodzice nie powinni, w sposób bezpoœredni czy poœredni, byÌ zmuszani do dodatkowych wydatków, co stanowi³oby niesprawiedliw¹ przeszkodê lub ograniczenie mo¿liwoœci korzystania z tego uprawnienia.

c) Rodzice maj¹ prawo do tego, ¿e ich dzieci nie bêd¹ musia³y uczêszczaÌ do szkó³, które nie zgadzaj¹ siê z ich w³asnymi przekonaniami moralnymi i religijnymi. W szczególnoœci wychowanie seksualne, stanowi¹ce podstawowe prawo rodziców, winno dokonywaÌ siê zawsze pod ich troskliwym kierunkiem, zarówno w domu, jak i wybranych i kontrolowanych przez nich oœrodkach wychowawczych.

d) Naruszane sÂą prawa rodzicĂłw, gdy paĂąstwo narzuca obowiÂązkowy system wychowania, z ktĂłrego zostaje usuniĂŞta caÂłkowicie formacja religijna.

e) Podstawowe prawo rodziców do wychowywania dzieci powinno byÌ wspierane przez rozmaite formy wspó³pracy rodziców z nauczycielami i kierownictwem szko³y, a w szczególnoœci przez dopuszczenie obywateli do uczestnictwa w dzia³alnoœci szko³y oraz w okreœlaniu i wprowadzaniu w ¿ycie polityki wychowawczej.

f) Rodzina ma prawo wymagaĂŚ, by Âśrodki spoÂłecznego przekazu stanowiÂły pozytywne narzĂŞdzie budowania spoÂłeczeĂąstwa i by wspieraÂły podstawowe wartoÂści rodziny. JednoczeÂśnie rodzina ma prawo do odpowiedniej ochrony, a w szczegĂłlnoÂści do ochrony swych najmÂłodszych czÂłonkĂłw, przed ujemnymi wpÂływami i naduÂżyciami ze strony ÂśrodkĂłw przekazu.

ARTYKUÂŁ 6

Rodzina ma prawo istnieĂŚ i rozwijaĂŚ siĂŞ jako rodzina.

a) W³adze publiczne winny uznawaÌ i wspieraÌ godnoœÌ, s³uszna niezale¿noœÌ, intymnoœÌ, integralnoœÌ i sta³oœÌ ka¿dej rodziny.

b) Rozwód narusza sam¹ instytucjê ma³¿eùstwa i rodziny.

c) System rodziny wielkiej, tam, gdzie istnieje, winien byĂŚ otaczany szacunkiem i opieka, by mĂłgÂł lepiej wypeÂłniaĂŚ swojÂą tradycyjnÂą funkcjĂŞ w zakresie solidarnoÂści i wzajemnej pomocy, przy jednoczesnym uznawaniu praw maÂłej rodziny i godnoÂści kaÂżdego z jej czÂłonkĂłw jako osoby.